Od kilku lat w środowisku eksploratorów i poszukiwaczy pojawiały się głosy dotyczące braku organizacji, która mogła by reprezentować ich interesy na szczeblu rządowym. Prób powołania takiej komórki było kilka, jednak żadna z nich nie zakończyła się sukcesem. W dniu 18 listopada 2017 roku w Gnieźnie odbył się zjazd założycielski Polskiego Związku Eksploratorów. Wzięło w nim udział kilkadziesiąt osób z ponad 20 stowarzyszeń i fundacji działających w naszym kraju. Z inicjatywą zjazdu i utworzenia związku wyszedł Sławomir Stańczak z Lubuskiej Grupy Eksploracyjnej „Nadodrze”.
Po prawie trzech miesiącach, 5 lutego 2018 roku, Polski Związek Eksploratorów został zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym. Kilka dni później został przedstawiony oficjalny statut związku.
Preambuła zawarta w statucie Polskiego Związku Eksploratorów:
„ Polski Związek Eksploratorów, zwany dalej „Związkiem” jest dobrowolnym porozumieniem autonomicznych organizacji pozarządowych z terenu Rzeczpospolitej Polskiej działających w sferze pożytku publicznego. Widząc potrzebę utworzenia reprezentacji trzeciego sektora skupiającego w szczególności organizacje zajmujące się szeroko pojmowaną dbałością o zachowanie dziedzictwa narodowego oraz ochronę dóbr kultury, Związek działa dla wzmocnienia tychże organizacji i jest otwarty na współpracę z innymi środowiskami. Działania Związku oparte są na konstytucyjnych zasadach pomocniczości i dialogu społecznego oraz współdziałaniu, otwartości, solidarności i wzajemnym wspieraniu organizacji pozarządowych. ”
Głównymi celami związku są:
1. W zakresie prawa:
a) Zmianę obowiązujących przepisów prawa, dotyczących poszukiwań i kolekcjonerstwa, poprzez przygotowanie gotowych rozwiązań i udział w pracach legislacyjnych podczas konsultacji społecznych,
b) Statusu prawnego własności zabytków,
c) Przejrzystych zasad wydawania pozwoleń na poszukiwania i ich ujednolicenie na terenie całego kraju,
d) Odstąpienia od penalizacji lub jasnego podziału na kategorie czynów określonych jako wykroczenie i przestępstwo.
2. W zakresie tworzenia warunków do uprawiania hobby:
a) Tworzenia nowych standardów współpracy między eksploratorami i kolekcjonerami a instytucjami państwowymi,
b) Powszechnego dostępu do informacji o strefach ochrony konserwatorskiej,
c) Możliwości legalnego posiadania zabytków i opieki nad nimi,
d) Dostępu do informacji na temat zabytków przekazanych instytucjom,
e) Uczciwego i sprawiedliwego wynagradzania za ważne dla nauki odkrycia oraz zmianę definicji odkrycia przypadkowego
f) Doprecyzowania definicji zabytku, zabytku archeologicznego oraz rozszerzenie jej o zabytki masowe i pamiątki.
PZE jest związkiem stowarzyszeń. Stowarzyszenia lub fundacje, które wstępują w szeregi tej organizacji stają się automatycznie jej członkami zwyczajnymi. Dla osób niezrzeszonych, przewidziano możliwość wstąpienia w struktury związku w charakterze członków wspierających. Dla swoich członków, na chwilę obecną Polski Związek Eksploratorów proponuje między innymi: organizację szkoleń z wstępu do archeologii, prawa oraz praktycznej nauki wypełniania i tworzenia dokumentów niezbędnych do uzyskania pozwoleń na prowadzenie poszukiwań, pomoc w redagowaniu odwołań od niekorzystnych decyzji administracyjnych oraz utworzenie Funduszu Ochrony Prawnej.
17 lutego w Toruniu odbyło się spotkanie robocze organizacji założycielskich Polski Związek Eksploratorów, którego celem było między innymi: przygotowanie rozwiązań i ustaleń w zakresie przyjmowania nowych członków, wysokości składek członkowskich, programu związku, ustalenia terminu zjazdu walnego, propozycji zmian w prawie oraz innych kwestii technicznych. Na spotkaniu przyjęto również formę obowiązującej legitymacji członka PZE. Ponadto podjęto kilka decyzji dotyczących struktur terenowych Polskiego Związku Eksploratorów.
Statut i więcej informacji o samym związku znajdziecie na oficjalnym profilu FB, dostępnym pod adresem: https://www.facebook.com/Polski-Związek-Eksploratorów-1724123507612175/ Za jakiś czas powinna być również udostępniona oficjalna witryna internetowa PZE.
Osobiście trzymam kciuki i mocno kibicuje tej organizacji. Stowarzyszenie Historyczno-Kulturalne „Tempelburg” z pewnością zasili szeregi PZE. Pojawiła się nadzieja na poprawę sytuacji prawnej środowisk poszukiwawczych i kolekcjonerskich. Potrzeba zjednoczenia i wspólnych działań, aby wypracować potrzebne zmiany. Działajmy więc razem.